Doğu Akdeniz Bölgesi Tarım İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları

İsmail GİZLENCİ tarafından hazırlanmış olan " Doğu Akdeniz Bölgesi Tarım İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları  " konulu Biyosistem Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans tezidir.

Dosyaya ekteki linkten ulaşabilirsiniz.

ÖZET:

Bu araştırmanın amacı, Doğu Akdeniz Bölgesi (Adana, Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye) tarım işletmelerinde iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının belirlenmesidir. Bu amaçla bölgeyi oluşturan illerin tarımsal özelliklerini yansıtacak her ilden; merkez ve üç ilçeden toplam 166 işletme sayısı oransal örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. Veriler anket aracılığı ile, 2018 yılı Ocak-Nisan döneminde, işletme sahipleri ya da sorumluları ile yüz yüze görüşme yoluyla gerçekleştirilmiştir.

Bölgedeki tarım işletmelerinin %21.2'sinde iş kazaları gerçekleşmiştir. Kazalara sırası ile tarım makinaları, tarım traktörleri, elektrik çarpması, hayvanlar ve diğer araçlar neden olmuştur. İş kazaları; işletme içinde (% 42.9), tarlada (% 28.6), köy yolunda (%11.4), tarla yolunda (% 14.3) ve şehir yolunda (%2.9) gerçekleşmiştir. Kazalar gün içinde öğlen (%34.3), öğleden sonra (%25.7), akşam (%22.9), sabah (%11.4) ve gece (%5.7) gerçekleşmiştir. Kazalar; şarampole uçma (%42.9), sıkışma veya ezilme (%31.4), vücudu bir parçaya kaptırma (%14.3), vücuda herhangi bir parçanın çarpması (%5.7), traktörden düşme (%2.9), traktörün çarpması/başka araçla çarpışma (%2.9) şeklinde gerçekleşmiştir. Tarım makinalarından kaynaklı iş kazaları en fazla pulluk (%17.1) ve ekim makinası (%17.1) ile olmuştur. Kazalara karışan traktör/tarım alet makinalarının %57.1'i hasarsız sonuçlanmıştır. Orta hasarlı %22.9, az hasarlı %17.1, çok hasarlı ise %2.9'dur. Kazazedelerin %69.6'sı hafif yaralandığı, %10.9'u ağır yaralandığı, %4.3'ü kısmen fiziksel engelli olarak görülmüştür. Kazazedelerin kazadan sonra çalışamadığı süreler; 1-14 gün arası %76.1, 15-30 gün arası %17.4, 31+ gün %6.5'dir. Bölgedeki işletmelerde kazaya karışan traktörlerin %38.2'si 0-5 yaş, %41.2'si 6-10 yaş, %2.9'u 11-15 yaş, %8.8'i 16-20 yaş ve %8.7'si ise 21+ yaş grubundadır. Bölgedeki işletmelerin %72.3'ü traktör üzerinde insan taşımaktadır. Traktörlerin %25.3'ünde kabin ya da koruyucu çatı bulunmamaktadır. Tarım işletmecilerinin büyük çoğunluğu (%85.5) traktör ve makina kullanım-bakım kataloglarını okumamaktadır. İşletmelerde toksik tehlikelere (%10.8) solunum tehlikelerine (%9.6) ve dermatolojik tehlikelere (hayvan ısırması %44, nemli ve sıcak havalar %35.5, yırtılmış metaller %6.6, diğer %1.8) maruziyet oluşmuştur. İşletmelerde fiziksel tehlikelere (%35.5), mekanik ve termal stres tehlikelerine (ısı nem ve su azlığı %33.1, kötü vücut duruşu %27.1, motor makine sesleri %18.7, ellerin titremesi %15.1, aşırı güç kullanma %9, düşük ısı ve kuru giysi yokluğu %5.4, esneme %3, aşırı yükleme %1.2, ve diğer %1.2) maruziyet görülmüştür. İşletmelerin; %80.1'inde temel ilk yardım için araç ve gerecin var olduğu, % 7.8'inde temel ilk yardım eğitimine sahip olduğu, %58.4'inde makine güvenlik koruma ekipmanlarının var olduğu, %57.8'inde uygun tasarlanmış tarım araçlarının bulunduğu, %41'inin tarım ilaçları ve diğer tehlikeli kimyasalları kapalı dolaplarda muhafaza ettiği, %64.5'inin yeterli ve güvenli içme suyuna sahip oldukları belirlenmişti. Bölgede genel olarak kişisel koruyucu donanımların kullanım düzeyinin düşük olduğu görülmektedir. İşletmecilerin eğitim düzeyleri ile iş kazası oluşma durumu arasında istatistiksel olarak önemli bir ilişki bulunmaktadır (X2=8.25; P=0.041). Traktör yıllık bakım yapılma durumu ile iş kazası oluşma durumu arasında pozitif bir bağıntı bulunmaktadır (X2=5.49; P=0.019). Traktör yaşı ile iş kazası oluşma durumu arasında istatistiksel olarak önemli bir ilişki bulunmaktadır (X2=3.98; P=0.046). Karşılaştırmaya esas olan yedi işletme ve işletmeci özelliklerinden; işletmeci tecrübesi, yaşanılan il, traktör ile insan taşıma durumu, gerekli güvenlik koruma ekipman varlığı ile iş kazası oluşma durumu arasında istatistiksel olarak bir ilişki görülmemekte olup, bahse konu olan istatistiksel veriler ile iş kazası oluşma durumu açısından bağımsızdır.


ABSTRACT:

The aim of this study is to determine occupational health and safety practices in agricultural enterprises in the Eastern Mediterranean Region (Adana, Hatay, Kahramanmaras, Osmaniye). For this purpose, each province reflecting the agricultural characteristics of the provinces that form the region; A total number of 166 enterprises from the central and three districts were selected by proportional sampling method. The data were collected through survey by means of face-to-face interviews with business owners or their managers in January-April 2018.

Work accidents occurred in 21.2% of the agricultural enterprises in the region. Accidents were caused respectively by agricultural machinery, agricultural tractors, electric shock, animals and other vehicles. Work accidents; it was realized within the enterprise (42.9%), field (28.6%), country road (11.4%), field road (14.3%) and city road (2.9%). Most accidents occurred at noon during the day (34.3%), followed by afternoon (25.7%), evening (22.9%), morning (11.4%) and night (5.7%). Accidents; flying to the stockade (42.9%), jamming or crushing (31.4%), give rein to the body to a machine (14.3%), striking the body (5.7%), falling from the tractor (2.9%), collision of the tractor / collision with another vehicle (2.9%). Most of the occupational accidents caused by agricultural machinery were happened plow (17.1%) and sowing machine (17.1%). 57.1% of the tractor / agricultural tool machines involved in the accidents were undamaged. Medium damaged 22.9%, slightly damaged 17.1%, very damaged 2.9%. 69.6% of the victims were slightly injured, 10.9% were seriously injured and 4.3% were partially physically disabled. Periods that the survivors cannot work after the accident; 76.1% between 1-14 days, 17.4% between 15-30 days, 31+ days 6.5%. 38.2% of the tractors involved in the accident in the region were 0-5 years old, 41.2% were 6-10 years old, 2.9% were 11-15 years old, 8.8% were 16-20 years old and 8.7% were 21+ age group. 72.3% of the enterprises in the region carry people on the tractor. 25.3% of the tractors do not have cabin or protective roof. The majority of agricultural operators (85.5%) do not read the tractor and machine use-maintenance catalogs. Exposure to toxic hazards (10.8%) respiratory dangers (9.6%) and dermatological hazards (animal bite 44%, humid and hot air 35.5%, torn metals 6.6%, other 1.8%) occurred in enterprises. The exposure in enterprises were physical hazards (35.5%), mechanical and thermal stress hazards (heat humidity and water shortage 33.1%, poor body posture 27.1%, motor machine sounds 18.7%, hands shake 15.1%, excessive force 9%, low heat and dry clothes the absence was seen in 5.4%, stretch 3%, overload 1.2%, and other 1.2%). 80.1% of the enterprises had basic first aid training, 7.8% had basic first aid training, 58.4% had machine safety protection equipment, 57.8% had appropriate designed agricultural vehicles, 41% pesticides and other hazardous chemicals were kept in closed cupboards, 64.5% had enough and safe drinking water. In general, the use of personal protective equipment is low in the region. There is a statistically significant relationship between the education level of the operators and the occurrence of work accidents (X2 = 8.25; P = 0.041). There is a positive correlation between the annual maintenance of the tractor and the occurrence of work accidents (X2 = 5.49; P = 0.019). There is a statistically significant relationship between the age of tractors and the occurrence of accidents (X2 = 3.98; P = 0.046). Seven operating and operator characteristics that are the basis of comparison; there is no statistical relation between operator experience, province of operation, tractor and human transport status, presence of necessary safety protection equipment and occupational accident situation, and it is independent in terms of statistical data and work accident occurrence.

Dosya Linki:  https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=Mir2lXQK1dkmQ9Ige3PZbqSfcLDDsZWriG8voku5O6ZtHimGF_ThSddhsJDvoxHt